Giỗ đầu - Những điều cần biết

Diễn đàn làm Đẹp  Giỗ là 1 buổi lễ, nghi tiết theo phong tục tập quán của người Việt nhằm tưởng nhớ tới những người đã chết thật. Giỗ được tổ chức vào đúng ngày mất theo Âm lịch của người được thờ phụng. Ý nghĩa của giỗ là để kể nhở con cháu về những người đã đi trước; gắn kết tình cảm của những thành viên trong cộng 1 gia đình, dòng họ, đôi khi trong cùng nghề.

GIỖ ĐẦU - Ý NGHĨA VÀ khái niệm TRONG VẲN HÓA cựu truyền VIỆT NAM

Cúng giỗ là một buổi lễ kỷ niệm ngày người mất tạ thế quan trọng của người Việt, được tính theo Âm lịch. Ngày này là ngày để diễn đạt tấm lòng thủy chung, thương xót của người đang sống có người đã qua đời, biểu đạt đạo hiếu đối mang tổ tông. Nhà giàu thì tổ chức làm cho giỗ linh đình, mời người thân trong dòng tộc, bạn bè xa gần, anh em bằng hữu về dự giỗ. Nhà nghèo thì chỉ cần lưng cơm, đĩa muối, quả trứng, ba nén nhang, một vài nến và vài món ăn giản dị cúng người mất cũng đã sở hữu lòng Thành kính đối sở hữu người đã mất. Lòng thủy chung, thương xót người đã qua đời chỉ phụ thuộc vào việc con cháu phải nhớ ngày người mất để khiến giỗ, không đáp ứng tới việc làm cho giỗ to hay nhỏ. Thân bằng, cố hữu của những người quá cố nếu như thấy quyến luyến thì đến dự giỗ theo ngày đã định sẵn từ trước, không cần phải đợi tới thiệp mời như tiệc cưới, lễ mừng, không nên với chuyện hữu thỉnh hữu lai, vô thỉnh bất đáo (有請有来, 无请不到), nghĩa là với mời thì đến, không mời không đến.

Xem thêm những thông tin liên quan khác tại Hoa viên Nirvana: https://hoaviennirvana.com.vn/gio-dau/

Giỗ Đầu :
1. Ý nghĩa :
Giỗ Đầu gọi là Tiểu Tường (chữ Hán: 小祥), là ngày giỗ ưu tiên sau ngày người mất đúng 1 năm, nằm trong giai đoạn tang, là 1 ngày giỗ vẫn còn bi người nào, sầu thảm. Thời kì một năm vẫn chưa đủ để làm cho khuây khỏa các nỗi đau buồn, xót xa tủi hận trong lòng của các người nhà. Trong ngày Giỗ Đầu, người ta thường tổ chức trang nghiêm không kém gì so có ngày để tang năm trước, con cháu vẫn mặc đồ tang phục. Lúc tế lễ và khấn Gia tiên, những người thân thiết của người quá cỗ cũng khóc giống như ngày đưa tang ở năm trước. Nhà với điều kiện thì mang thể thuê cả đội kèn trống nữa.

2. Chuẩn bị trước ngày cúng giỗ.
- Họp gia đình, trao đổi lên thực đơn, cắt cử công tác
- Mời khách, họ hàng, làng xóm.
- Đi chợ tìm thực phẩm để lên món
- Mượn trước bát đũa, xong nồi (nếu không đủ)
- Dựng sẵn rạp, xếp đặt bàn ghế (nếu khiến khuôn khổ rộng).
- Chung cuộc, tính toán số tiền góp giỗ trên cơ sở vật chất tùy tâm, không chia đều.


3. Sắm lễ :
- Mâm lễ mặn ở miền Bắc, mâm giỗ thường sở hữu những món quen thuộc đấy là xôi, giò, gà luộc, canh, cơm, nem rán…
- Mâm lễ mặn ở miền Trung thì thường cầu kỳ hơn, trên mâm cúng giỗ gồm có: làm thịt gà, thịt vịt, các món cá hoặc tôm nem chả, canh bún.
- Mâm lễ mặn ở miền Nam thường những gia đình sẽ lên menu gần như bốn món: Hầm, giết thịt luộc, Xào, Kho (món kho thịt heo, thịt ba chỉ, xào sở hữu rau cải đồ lòng….)
Mỗi vùng miền đều với những phong tục riêng, nhưng điều cần lưu ý đấy là các món cúng phải là các món ăn thân thuộc, dễ ăn, phù hợp với văn hóa vùng miền, bày trí sạch sẽ, gọn ghẽ để bảo đảm sự uy nghiêm trong tâm linh.
- Hoa, quả, hương, phẩm oản
- Đồ hàng mã tiền, vàng, mã khiến cho bằng giấy
- đồ vật hàng mã như quần, áo, nhà cửa, xe pháo và một hình nhân.
Hình nhân ở đây không có tức thị thế mạng cho người thật (người còn sống) mà là do quần chúng tin rằng, với phép thuật của thầy phù thủy thì hình nhân này sẽ hóa thành 1 người thật, xuống dưới Âm giới để phục dịch vong hồn người mất. Gia chủ sẽ đem các đồ lễ này lên bàn thờ để cúng. Cúng xong thì đem ra ngoài chiêu mộ để đốt. Các đồ vàng mã trong ngày Tiểu Tường được gọi là mã biếu, vì khi các đồ lễ này được gửi từ cõi dương thế xuống dưới cõi Âm ty thì người quá cố và Gia tiên không được dùng, mà phải đem các đồ lễ này đi biếu các hung thần để giảm thiểu sự quậy phá.

Sau lúc lễ Tạ và hóa vàng xong, gia chủ bầy cỗ bàn mời họ hàng, khách khứa ăn giỗ. Khách tới ăn giỗ ăn mặc nghiêm túc, vẫn còn một sự bi ai, thảm sầu như ngày để tang năm trước. Sau lễ này, người ta sẽ sửa chữa lại mộ cho người quá cố, thi hài vẫn nằm dưới huyệt hung mai táng.


4. Văn khấn :
4.1. Văn khấn thổ địa, táo quân, Long Mạch và các vị Thần linh trước khi Giỗ Đầu
- Con nam vô bổn sư Thích Ca Mâu Ni Phật : 3 lần
- Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
- Con kính lạy Đức Hoàng Thiên thổ thần chư vị Tôn thần.
- Con kính lạy ngài Bản gia ông táo, ngài Bản gia thổ công, Long Mạch, Thần Tài.
- Con kính lạy các ngài Thần linh cai quản trong xứ này.
Hôm này là ngày ….. Tháng ….. Năm ……………………………………………………..
Tín chủ (chúng) con là:……………………………………………………… Ngụ tại:……………………………………………………...
Nhân tương lai là ngày Giỗ Đầu của……………………………. Chúng con cùng toàn thể gia quyến tuân theo lễ nghi, sắm sửa hương hoa lễ vật kính dâng lên trước án tọa Tôn Thần cùng chư vị uy linh, cung kính tâu trình. Kính cáo Bản gia thổ thần, ông táo, Long Mạch và các vị Thần linh, cúi xin chứng minh, hộ trì cho toàn gia chúng con an ninh khang thái, vạn sự rẻ lành. Kính thỉnh các Tiên linh, Gia tiên chúng con và các linh hồn nội tộc được thờ cúng vị cùng về hâm hưởng. Chúng con lễ bạc thực tâm, cúi xin được phù trì phù hộ.
- Con nam mô bổn sư Thích Ca Mâu Ni Phật : 3 lần


4.2. Văn khấn ngày Giỗ Đầu
- Con na mô bổn sư Thích Ca Mâu Ni Phật : 3 lần
- Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
- Con kính lạy Đức Đương cảnh Thành hoàng chư vị hoàng thượng.
- Con kính lạy ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần Quân.
- Con kính lạy các ngài Thần linh, thổ địa cai quản trong xứ này.
- Con kính lạy chư gia tiên Cao Tằng thánh sư nội ngoại họ………………………………
Tín chủ (chúng) con là:………………………… Ngụ tại:…………………………………. Bữa nay là ngày …………... Tháng ………..….. Năm ……………………… Chính ngày Giỗ Đầu của……………………………… Năm qua tháng lại, vừa ngày húy lâm. Ơn võng cực xem bằng trời biển, nghĩa sinh thành không khi nào quên. Càng nhớ công ơn gây cơ tạo nghiệp bao nhiêu, càng cảm thâm tình, không bề dãi tỏ. Nhân ngày chính giỗ, chúng con và toàn gia con cháu, nhất tâm sắm sửa lễ phẩm kính dâng, đốt nén tâm hương dãi tỏ tấc thành.
Thành khẩn kính mời……………………………………… Mất ngày…………. Tháng………………năm……………………… tuyển mộ phần mai táng tại:…………………………………………………….. Cúi xin linh thiêng giáng về linh sàng, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ phẩm, độ cho con cháu bình an, gia cảnh hưng long hưng thịnh vượng.
Tín chủ con lại xin kính mời những cụ tổ tông, nội ngoại, Tổ Khảo, Tổ Tỷ, Bá thúc, Cô Di và toàn thể các Hương linh gia tiên đồng lai hâm hưởng.
Tín chủ lại mời linh hồn những vị Tiền chủ, Hậu chủ trong đất này cùng đến hâm hưởng. Chúng con lễ bạc thật tâm, cúi xin được độ trì phù trợ.
- Con nam mô bổn sư Thích Ca Mâu Ni Phật : 3 lần

5. Eo sèo trong ngày giỗ
- Tuyệt đối không nêm nếm thức ăn, ăn thử các món sẽ đem lên bàn thờ thắp hương vì tương tự là phạm úy, gây tội.
- Trên mâm cơm cúng giỗ, không đặt những món gỏi, sống hay mang mùi tanh kẻo khiến cho ô uế khu linh tính
- Không nên dùng hoa ly lên bàn thờ thắp hương cho người đã tắt thở vì loài hoa này biểu tượng cho sự chia ly, mất mát, tin buồn…
- Mâm cơm cúng giỗ phải được đặt riêng, bày trên những bát đĩa, đĩa mới. Hạn chế dùng chung với chén đũa thừa ngày sử dụng.
- Không sử dụng đồ đóng hộp, những món ăn đặt sẵn ngoài nhà hàng để vào mâm cúng giỗ vì điều này được coi là thiếu thành ý.

Xem thêm các thông tin về tang lễ tại HoavienNirvana